အယ္လ္နီညိဳ ဆိုတာ ဘာလဲ

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇြန္လမွ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လတိုင္ေအာင္ အယ္လ္နီညိဳ ရာသီဥတု ျဖစ္ေပၚေတာ့မယ္လို႔ မိုးေလ ၀သပညာရွင္မ်ား သတိေပး ေျပာဆိုေနၾကပါျပီ။ ဒီေနရာမွာ.. အယ္လ္နီညိဳ ရာသီဥတု၊ သေဘာသဘာ၀ႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ့္ စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ားအတြက္ ဗဟုသုတရစရာ၊ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္စရာမ်ားကို စဥ္းစား ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္ က်ေနာ့္ရဲ႔ "အာကာသႏွင့္ စၾက၀ဠာ" ေပ့ခ်္မွ တင္ဆက္ေပးသြားပါ့မယ္။

အယ္လ္နီညိဳအေၾကာင္း မေျပာခင္မွာ က်ေနာ္တို႔ကမၻာအေၾကာင္း နည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ အလြယ္တကူ စီးဆင္းႏိုင္တဲ့ ေရ နဲ႔ ေလ အရာႏွစ္ခုဟာ အပူခ်ိန္ကို လိုက္ျပီး ပူရာမွ ေအးရာ၊ ေအးရာမွ ပူရာသို႔ ျဖတ္သန္းစီးဆင္းၾကပါတယ္။ ကမၻာေျမၾကီး လည္ပတ္ေနမွဳေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႔ စီးဆင္းမွဳဟာ အေရွ႔မွ အေနာက္သို႔ ေရြ႔လ်ား စီးဆင္းၾကပါတယ္။ ဒီအပူခ်ိန္အေျပာင္းအလဲဟာ ေန ရဲ႔ အပူခ်ိန္ေၾကာင့္ ေျပာင္း လဲ ျဖစ္ေပၚလာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ အီေကြတာ ရပ္၀န္းေဒသေတြမွာေပါ့။

အီေကြတာမွာ ျဖစ္ေပၚတဲ့အပူခ်ိန္ေၾကာင့္ ထိုေနရာမွာရွိတဲ့ ေလဟာ ပြ တက္လာျပီး ေအးတဲ့ေနရာကို စီးဆင္း တိုက္ခတ္ပါတယ္။ ေလရဲ႔ တိုက္ခတ္စီးဆင္းမွဳ၊ အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲမွဳတို႔နဲ႔အတူ ေျပာင္းလဲ စီးဆင္းေန တာကေတာ့ ေရသမုဒၵရာ မ်ားဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး အပူစီးဆင္းႏိုင္မွဳဟာ က်ေနာ္တို႔ ကမၻာမွာ ရာသီ ဥတုေျပာင္းလဲမွဳမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ပူျပင္းတဲ့ေနရာေတြမွာ မိုးရြာသြန္းမွဳကို ျဖစ္ေစတယ္၊ ေအးတဲ့ေန ရာေတြကို အေႏြးဓါတ္ေတြျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဒါဟာ ပံုမွန္အေျခအေနပါ။

ေနာက္တစ္ခုက က်ေနာ္တို႔ ကမၻာမွာ အက်ယ္ျပန္႔ဆံုးေသာ သမုဒၵရာဟာ ကမၻာရဲ႔ ၂၈% ကို စိုးမိုးထားတဲ့ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာေရထုရဲ႔ အေႏြးဓာတ္ဟာ ကမၻာအႏွံ႕ ေလထုကို လည္ပတ္ တိုက္ခတ္ေစေသာ အင္အားတစ္ရပ္ ျဖစ္ျပီး ပံုမွန္ထက္ အပူခ်ိန္ပိုလာလွ်င္ေတာ့ မိုးေလ၀သအေျခအေနမ်ား ကို ကေမာက္ကမ ျဖစ္ေစပါတယ္။

>>အယ္လ္နီညိဳ

သမုဒၵရာမ်က္ႏွာျပင္အပူခ်ိန္ဟာ ပံုမွန္ထက္ ၀ ဒသမ ၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ပိုတက္လွ်င္ကိုဘဲ အယ္လ္နီညိဳ ေပၚေပါက္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

အယ္လ္နီညိဳျဖစ္စဥ္သည္ ၂ ႏွစ္မွ ၇ ႏွစ္အတြင္း တစ္ႀကိမ္ ေပၚေလ့႐ွိျပီး တစ္ခါ ျဖစ္လွ်င္ ၉ လမွ ၁၈ လ အထိ ၾကာျမင့္ပါတယ္။ ၁၉၉၇-၉၈ ခုႏွစ္ အယ္လ္နီညိဳေၾကာင့္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ စံခ်ိန္တင္ ပူခဲ့ၿပီး မိုးေခါင္ျခင္း၊ ေတာမီးေလာင္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၆-၀၇ ခုႏွစ္အတြင္း အယ္လ္နီညိဳ ျဖစ္ေပၚစဥ္က အပူခ်ိန္ဟာ ပံုမွန္ထက္ ၀ ဒသမ ၉ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ျမင့္တက္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ မွာေတာ့ ပံုမွန္ ထက္ ၁.၆ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္အထိ တက္ခဲ့တယ္လို႔ စားရင္းဇယားမ်ားအရ သိရွိရပါတယ္။

အယ္လ္နီညိဳ ေပၚေပါက္လွ်င္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ၏ အေ႐ွ႕ဗဟိုပိုင္းႏွင့္ အေ႐ွ႕ပိုင္း (ေတာင္အေမရိကတိုက္) မွာ မိုးပို႐ြာၿပီး ေရၾကီး၊ ေရလွ်ံတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၾသစေတးလ်ေျမာက္ပိုင္း၊ အင္ဒိုနီး႐ွား ဖိလစ္ပိုင္ နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွေဒသ၊ အေ႐ွ႕အာဖရိကႏွင့္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေနာက္ပိုင္းေတြမွာေတာ့ ပံုမွန္ထက္ ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ ႀကံဳရေလ့႐ွိပါတယ္။

အေ႐ွ႕အာ႐ွႏွင့္ ေျမာက္အေမရိကတြင္ ေဆာင္းတြင္း အေအးေပါ့သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေ႐ွ႕ဘက္မွာေတာ့ မုန္တိုင္းအေရအတြက္ ပိုလာကာ အတၱလန္တိတ္သမုဒၵရာတြင္မူ မုန္တိုင္း ျဖစ္ေပၚမႈ နည္းသြားတတ္ပါတယ္။ အယ္လ္နီညိဳဟာ ႏို၀င္ဘာမွ ဧၿပီလအတြင္း အားအေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္မွာေတာ့ ဒီဇင္ဘာလမွာ အားအေကာင္းဆံုးျဖစ္မယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။

>>>လာနီညာ

အယ္လ္နီညိဳႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ အေျခအေနကို လာနီညာလို႔ ေခၚပါတယ္။ လာနီညာ၏ လကၡဏာမွာ အပူပိုင္း ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ၏ ဗဟိုႏွင့္ အေ႐ွ႕ဘက္တို႔တြင္ ေရအပူခ်ိန္ က်ၿပီး ကုန္သည္ေလ အားေကာင္း တဲ့အတြက္ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွ အပါအ၀င္ အခ်ဳိ႕ေဒသမ်ားတြင္ မိုးပို႐ြာတတ္ပါတယ္။ လာနီညာသည္လည္း ပ်မ္းမွ် ၂ ႏွစ္ႏွင့္ ၇ ႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ ေပၚၿပီး တစ္ခါ ေပၚလွ်င္ ၉ လမွ ၁၈ လ ၾကာျမင့္တတ္ပါတယ္။




ကိုးကား။ ။ အာလူးေလး (အယ္လ္နီညိဳ ဆိုတာ။ source/ changingclimate asia) , Myanmar Astronomy Blog Post (http://myanmarastronomy.blogspot.com/2008/10/earth.html)

အာကာသႏွင့္ စၾက၀ဠာ

Posted in: ဗဟုသုတ, သတင္း