ေတြးေတာဆင္ျခင္သံုုးသပ္ရာတြင္

ျပႆနာတစ္ရပ္၊ အေျခေနတစ္ရပ္ရပ္ကိုု ဆင္ျခင္ေတြးေတာသံုုးသပ္မယ္ဆိုုရင္ အေျခခံအဆင္႔ ခုုႏွစ္ဆင္႔ရိွပါ တယ္။

First Step -
ျပသနာကိုု ခြဲျခမ္းစိတ္ဖ်ာရပါတယ္ (Analyze)၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ဖ်ာတယ္ဆိုုတာ အေျခအေန တစ္ရပ္၊ ျပႆနာတစ္ ရပ္လံုုးနဲ႔ပါတ္သက္ေနတဲ႔ အခ်က္အလက္မွန္သမွ်ကိုု အေၾကာင္းအက်ိဳးဆီေလ်ာ္မူရိွမရိွ၊ ယုုတိၱရိွမရိွ ခြဲျခားျပီး အေျခေနရဲ႕ ၊ ျပႆနာရဲ႕ အရင္းျမစ္ကိုု ရွာတာပါ။

Second Step-
ကိုယ္သံုုးသပ္ဆင္ျခင္လိုု႔ ရလာတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကိုု ေမးခြန္းေတြထုုတ္ျပီး ရွင္းလင္းတိက်ေအာင္ လုုပ္ယူရပါတယ္။ ေမးခြန္းေတြကေတာ႔ English လိုုေလးေျပာရတာ ပိုုလြယ္တယ္။ ငယ္ငယ္တုုန္းက သင္ခဲ႔ရတဲ႔ 9 Wh Question Words ေပါ႔။ What-ဘာကလည္း၊ ဘာကိုုလည္း၊ Who-ဘယ္သူကလည္း၊ Whom-ဘယ္သူ႔ကိုုလည္း၊Whose-ဘယ္သူ႔ဟာလည္း၊ Why-အေၾကာင္းအရင္းက ဘာလည္း၊ ရည္ရြယ္ ခ်က္က ဘာလည္း၊ ဘာအတြက္ေၾကာင္႔လည္း၊ When-ကာလအခ်ိန္ခါ၊ Where-ေနရာေဒသ၊ How- ဘယ္လိုေျဖရင္းမွာလည္း၊ ဘယ္လိုုျဖစ္လာတာလည္း၊ ဘယ္လိုုကိုုင္တြယ္မလည္း၊ Which-ဘယ္ေရြးခ်ယ္ မူေတြလုုပ္မွာလည္း စသည္ျဖင္႔ အခ်က္လက္ေတြကိုု ေမးခြန္းထုုတ္ရွာရတယ္။

Third Step-
အေျခအေနတစ္ခုု၊ ျပႆနာတစ္ခုုနဲ႔ ပါတ္သက္ျပီးရလာတဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြရဲ႕ တိက်ေသခ်ာမူ (Accuracy) နဲ႔ ဆက္စပ္မူေတြ (Relevance) ကုုိ စစ္ေဆးၾကည္႔ရူရပါတယ္။

Fourth Step-
သတင္းအခ်က္လက္ေတြရဲ႕ မူလအခ်က္အလက္သေဘာနဲ႔ တစ္စံုုတစ္ေယာက္ရဲ႕ ယဆခ်က္ေတြ သေဘာေတြကိုုခြဲျခားျမင္ႏိုုင္ေအာင္ ၾကည္႔ရပါတယ္။ Raw Information နဲ႔ Interpretation ခြဲျခားတာေပါ႔။

Fifth Step_
ကိုုယ္႔ကိုုေကာက္ခ်က္ (Inference) တစ္ခုုခုုကိုု ခ်ေစေအာင္ စည္းရံုုးလမ္းညြန္ေနတဲ႔ ယူဆခ်က္ေတြ (Assumptions) ကိုု သတိထားျမင္တတ္ရပါတယ္။

Sixth Step-
အေျခေနတြင္းမွာရိွတဲ႔ မလိုုမုုန္းထားဘက္လိုုက္မူ အဂတိအေၾကာင္းတရား (Prejudice)၊ ဘက္လိုု္က္ အစြဲ ႏွင္႔ယံုုၾကည္မူ (Biased Beliefs)၊ မေတာ္မတရားက်ေသာ ေကာက္ခ်က္မ်ား (Unjustifiable Conclusions)၊ အယူအဆႏွင္႔ အထင္အျမင္တိုု႔ကိုု ဖြင္႔ဆိုုေျပာျပရာတြင္ သံုုးေသာ စကားလံုုးအသံုုးအႏုုန္း လြဲမွားမူ (Misused Words)၊ လိုုအပ္ေနေသာ ေကာက္ခ်က္မ်ား (Missed Implications)၊ စတာေတြကိုု ရွာေဖြေဖၚထုုတ္ရပါတယ္။

Seventh Step-
ပုဂၢိဳလ္ေရးအတၱအက်ိဳးႏွင္႔ ဘက္လိုုက္မူမ်ားမွထြက္ေပၚလာေသာ အျမင္မ်ားကိုု သံုုးသပ္ေရွာင္ရွားျခင္း။

ဒီအေျခခံအဆင္႔ခုုႏွစ္ဆင္႔ျဖတ္ေက်ာ္ျပီးမွ ဆံုုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရင္ မွန္ကန္တဲ႔၊ အမွားနဲတဲ႔ (ကင္းစင္တဲ႔) ဆံုုးျဖတ္ ခ်က္ရဲ႕ ရလာဒ္ေတြရမွာျဖစ္တယ္။ ေကာက္ခ်က္ေတြခ်ရင္လည္း တိက်ေသခ်ာတဲ႔ မွန္ကန္တဲ႔ ေကာက္ ခ်က္ေတြရမွာျဖစ္တယ္။ အျမင္တည္ေဆာက္ရင္လည္း ကိုုယ္႔ကိုုပိတ္ထားတဲ႔ အျမင္ေတြပြင္႔ျပီး၊ က်ယ္ျပန္႔တဲ႔ အျမင္မွန္ကိုုရမွာျဖစ္တယ္။

စည္းစနစ္က်က်ေတြးတတ္ေတြးေလ႔မရိွသူေတြအတြက္ေတာ႔ ဒီခုုႏွစ္ဆင္႔ကုုိ လက္ခံက်င္႔သံုုးဖိုု႔ ခက္မယ္၊ က်င္႔သံုုးဖိုု႔မလိုုအပ္ဘူးလိုု႔ ထင္ျမင္ေကာင္းထင္ျမင္မယ္၊ ဆန္႔က်င္ရင္ေတာင္ ဆန္႔က်င္ႏိုုင္တယ္။ ဒီအဆင္႔ေတြဟာ Academic Thinking နဲ႔ Research ေတြမွာေတာ႔ ေရြေရးစံေတြျဖစ္တယ္။ ဖယ္ခြာလိုု႔ မရဘူး။ အမွန္တရားစစ္ကိုု ျမင္ေစမယ္ မွန္ေျပာင္းေတြျဖစ္တယ္။

အေျခခံေတြးေတာဆင္ျခင္နည္း အေၾကာင္းေလးပါ။ အေတြးပြားေစယံုုေပါ႔။

~ AMM ~
Greenhill
REF: Allen, Richard, The Development of Thinking, Oxford, 2007 (2nd Edn) .
နည္းစနစ္က်က်အေတြးအေခၚ

Posted in: ဗဟုသုတ, မွတ္သား လိုက္နာသင့္ေသာ